مسکن به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای بشر شناخته شده است. امروزه با افزایش جمعیت جهان، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می کند. با توجه به اینکه امکان تخریب و نوسازی ساختمان‌ها بسیار کم است، اصلاح و مقاوم سازی ساختمان می تواند ارزش زیادی داشته باشد. افزایش عمر مفید ساختمان، سبک کردن آن و استحکام قسمت های مختلف از جمله ستون ها و سقف می تواند در نهایت آسایش و امنیت ساکنین را حفظ کند. در واقع افزایش استحکام ساختمان موضوعی گسترده است و به روش های مختلفی انجام می شود و دارای مزایا و معایب گوناگونی است که در ادامه به آن می پردازیم.
مقاوم سازی ساختمان چیست ؟
همانطور که از نام آن پیداست، مقاوم سازی و تقویت ساختمان ها در مهندسی عمران به معنای افزایش مقاومت سازه یا ساختمان در برابر نیرو است و امروزه این اصطلاح بیشتر در برابر زلزله استفاده می شود. به طور کلی می توان گفت که مقاوم سازی به گروهی از روش ها گفته می شود که به سازه اجازه می دهد تا کارهایی را انجام دهد که قبلاً قادر به انجام آنها نبوده است، اگرچه این اصطلاح پایه علمی ندارد زیرا هدف از مقاومت قطعاً افزایش مقاومت در برابر زلزله نیست بلکه بهبود عملکرد اجزا در برابر نیروی زلزله می‌باشد.
انواع ساختمان برای مقاوم سازی
همانطور که گفته شد امروزه ساختمان‌ها به روش‌های مختلفی ساخته می‌شوند و مصالح مورد استفاده در هر کدام از آنها متفاوت است به گونه که مثلاً دانسیته یونولیت استفاده شده در آنها متفاوت بوده و در نهایت تحمل فشارهای خاصی را دارد. همچنین ممکن است ساختمان‌ها عمر بالایی داشته باشند و به روش‌های منسوخ شده قدیمی ساخته شده باشند و کمتر از مصالح مدرن در آنها استفاده شده باشد. به همین دلیل روش مقاوم‌سازی هر کدام از آنها با همدیگر متفاوت خواهد بود.
روش های مقاوم کردن ساختمان
به طور کلی روش های مقاوم سازی ساختمان می تواند به نوع و کاربرد اسکلت بستگی داشته باشد. پارامترهایی مانند شرایط اقتصادی، نیاز به مقاومت سازه و زمان در دسترس برای تعمیرات می تواند در انتخاب روش مقاوم سازی موثر باشد. مقاوم‌سازی سازه‌ها می‌تواند در بسیاری از موارد حتی از ساختن ساختمان از ابتدا نیز پیچیده‌تر باشد چرا که در ساخت ساختمان دسترسی به تمامی بخش‌ها امکان‌پذیر است و به‌راحتی می‌توان تغییرات مورد نظر را در آن اجرا کرد درحالی‌که در مقاوم‌سازی ممکن است به‌راحتی نتوان به بخش‌های مختلف دسترسی داشت. ازجمله رایج‌ترین روش‌های افزایش مقاومت ساختمان می‌توان موارد زیر را عنوان نمود:
مقاوم سازی با damper
دمپر یک جاذب هارمونیک یا لرزه‌ای است و می‌تواند انواع نوسانات و ارتعاشات مکانیکی موجود در سازه‌ها را جذب کند. استفاده از این روش می‌تواند در کاهش خرابی‌ها و آسیب‌های مختلف در ساختمان بسیار مؤثر باشد.
مقاوم سازی با ژاکت فلزی و بتنی
استفاده از پوشش فلزی باعث افزایش استحکام و شکل پذیری سازه ها می شود و در عین حال وزن زیادی به سازه نمی افزاید. در این روش مقطع المان‌ها در محل آسیب پذیرشان با استفاده از ورقه‌های فولادی به‌وسیله بولت به المان مربوطه متصل و تقویت می‌شوند. مانند کشت میلگرد فولادی، استفاده از ژاکت فلزی آسانتر از ژاکت بتنی است و همچنین می توان از آن در طبقات مختلف ساختمان استفاده کرد. از ژاکت بتنی می توان برای تیرها، ستون ها، دیوارهای برشی و فونداسیون استفاده کرد و می تواند تاثیر بسزایی در افزایش مقاومت این عناصر داشته باشد.
مقاوم سازی ساختمان با دیوار برشی
دیوار برشی معمولاً با هدف مقابله با بارهای جانبی مختلفی مانند باد و زلزله به کار می‌رود. این دیوارها در حقیقت نوعی از سیستم‌های سازه‌ای هستند که مقاومت جانبی ساختمان یا سازه را تأمین می‌کنند و معمولاً از مصالح و موادی همچون چوب، بتن و سایر مصالح بنایی ساخته می‌شوند.
مقاوم سازی با میراگر
از جمله روش‌های مقاوم‌سازی ساختمان، پل‌ها و … جداسازی لرزه‌ای از طریق کنترل ارتعاشات لرزه‌ای است که در آن بیشتر تمرکز بر روی کاهش پاسخ لرزه‌ای، نیرو و شتاب ورودی زلزله به سازه می‌باشد. جداسازی لرزه‌ای باعث انعطاف‌پذیری پایه سازه می‌شود و بهتر است که در یکی از طبقات مانند تراز پی نصب شود تا اثرات زلزله را در بالاترین حد ممکن کاهش بدهد.
